08/04/2021 - 09:45

IPO là gì? ‌Có nên Đầu tư vào Cổ Phiếu mới IPO hay không ?

Phát hành cổ phiếu IPO lên sàn chứng khoán là một trong những hoạt động giúp công ty huy động vốn một cách nhanh chóng và làm tăng giá trị thương hiệu của doanh nghiệp. Là một thuật ngữ khá cơ bản trong ngành chứng khoán tuy nhiên đối với một nhà đầu tư mới tham gia thị trường chứng khoán thì không phải ai cũng hiểu rõ về IPO. Vậy IPO là gì? Dưới đây là tổng hợp tất tần tật những kiến thức quan trọng mà một nhà đầu tư mới cần nắm rõ về IPO. Hãy cùng Yuanta tìm hiểu nhé!

IPO là gì?

IPO (hay Initial Public Offering) có nghĩa gốc là “Phát hành lần đầu ra công chúng”. Thuật ngữ này dùng để nói đến việc một công ty lần đầu huy động vốn từ công chúng rộng rãi thông qua việc phát hành các cổ phiếu và đưa lên sàn chứng khoán.

Sau lần đầu phát hành cổ phiếu ra công chúng, công ty cổ phần sẽ trở thành công ty đại chúng hay công ty cổ phần đại chúng. Tức là vốn điều lệ của công ty sẽ được sở hữu bởi ít nhất 100 cổ đông.

Các phương thức chào bán chứng khoán ra công chúng

Theo quy định mới nhất của Luật chứng khoán, việc chào bán chứng khoán lần đầu ra công chúng được thực hiện dưới các hình thức sau:

Chào bán thông qua phương tiện thông tin đại chúng;
Chào bán cho từ 100 nhà đầu tư trở lên, không kể nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp;
Chào bán cho các nhà đầu tư không xác định.

Mục đích của hoạt động của IPO

Huy động vốn luôn được xem là mục tiêu hàng đầu của các công ty thực hiện IPO. Ngoài ra, việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng còn đem lại nhiều lợi ích khác cho doanh nghiệp như:

IPO – Giúp doanh nghiệp trong việc triển khai kế hoạch kinh doanh mới

Thông qua việc phát hành cổ phiếu lần đầu, doanh nghiệp có thể thực hiện được các kế hoạch đầu tư mới như đa dạng hóa khách hàng, thị trường hay phát triển thêm công nghệ kỹ thuật, nâng cấp phát triển sản phẩm,… bằng lượng vốn huy động được. Từ đó, giúp doanh nghiệp mở rộng cơ hội quy mô đầu tư của mình.

IPO – Giúp công ty quảng bá thương hiệu

Các kênh thông tin, tin tức sẽ đưa tin về doanh nghiệp một cách rộng rãi trước khi chính thức thực hiện IPO. Thông qua việc này, thương hiệu của của doanh nghiệp một phần sẽ được lan truyền phổ biến hơn, từ đó ghi được ấn tượng tốt trong mắt khách hàng.

IPO – Tạo điều kiện cho việc thâu tóm, sáp nhập giữa các công ty

Sau khi thực hiện phát hành cổ phiếu IPO các doanh nghiệp nhỏ mong muốn công ty của mình có được lợi thế kêu gọi vốn đầu tư một cách rộng rãi. Đây được xem như một bước đệm cho công ty phát hành, thông qua việc này có thể thúc đẩy quá trình sáp nhập hay thâu tóm các công ty nhỏ lẻ vào tay các doanh nghiệp lớn.

IPO – Giúp giữ chân và thu hút nhân viên tiềm năng

Việc phát hành cổ phiếu IPO một cách rộng rãi cũng có nghĩa là các nhân viên của công ty cũng có thể đầu tư. Đặc biệt, đối với nhân viên, công ty sẽ có những hoạt động mua bán cho tặng với chính sách ưu đãi đặc biệt khác với các nhà đầu tư thông thường. Chính sách này góp phần thu hút các nguồn nhân lực tiềm năng đồng thời giữ chân được các nhân viên sẵn có của mình.

Ý nghĩa đem lại từ việc IPO

Khi doanh nghiệp thực hiện IPO thì ý nghĩa quan trọng nhất là để huy động vốn cho doanh nghiệp với quy mô lớn một cách nhanh chóng từ các nhà đầu tư chứng khoán. Đây được xem như một thử thách đầu tiên và lớn nhất đối với mỗi doanh nghiệp, điều này khẳng định cho việc doanh nghiệp đã đủ khả năng đứng vững trên thị trường chứng khoán khốc liệt và sẵn sàng cạnh tranh với mọi đối thủ.

Ưu và nhược điểm khi phát hành cổ phiếu IPO

Ưu điểm:

Từ thị trường chứng khoán doanh nghiệp có thể huy động được lượng vốn với quy mô lớn một cách nhanh chóng từ đông đảo các nhà đầu tư lớn bé.

Thông qua việc phát hành cổ phiếu IPO doanh nghiệp đã xây dựng được hình ảnh đẹp cho thương hiệu của mình, từ đó làm bước đệm và mở ra những cơ hội đầu tư mới.

Việc thực hiện IPO sẽ giúp cho công ty dễ dàng hơn trong việc xác định mức giá mục tiêu trong các thương vụ cổ phiếu tiếp theo của mình.

Việc phát hành cổ phiếu lần đầu góp phần thúc đẩy các giao dịch sáp nhập, thâu tóm trở nên dễ dàng và tiện lợi hơn.

Đối với những doanh nghiệp IPO đặc biệt là những doanh nghiệp sau khi niêm yết trên sàn chứng khoán thì đòi hỏi phải có những quy định chặt chẽ trong báo cáo tài chính. Báo cáo tài chính của những công ty này phải được đảm bảo các tiêu chuẩn chung về độ chính xác, tính minh bạch và chất lượng báo cáo.

Điều này ngoài việc giúp công ty nắm được lợi thế khi kêu gọi vốn đầu tư từ ngân hàng, tổ chức tín dụng hay các nhà đầu tư khó tính khác. Ngoài ra, các tiêu chuẩn đối với báo cáo tài chính cũng giúp bảo vệ quyền lợi của cổ đông và nhà đầu tư cá nhân

Từ những chính sách ưu đãi đối với nhân viên khi phát hành cổ phiếu IPO góp phần giúp công ty duy trì và thu hút đội ngũ nhân viên. Thông qua đó, có thể gắn kết bền chặt nội bộ giữa người lao động với doanh nghiệp

Ngoài mức thu nhập thông thường thì các nhân viên trong công ty khi mua cổ phiếu IPO sẽ trở thành cổ đông và được hưởng cổ tức, có thêm một khoản thu nhập thụ động từ lợi nhuận của công ty. Từ đó góp phần khuyến khích tinh thần làm việc của nhân viên hiệu quả hơn và coi sự tồn tại, phát triển của công ty quan trọng hơn.

Nhược điểm:

Sau khi thực hiện IPO doanh nghiệp sẽ có số lượng nhà đầu tư tham gia đông hơn. Khả năng cao việc sở hữu số lượng cổ phần lớn và có thể chi phối các hoạt động chính của doanh nghiệp sẽ không còn thuộc vào các cổ đông sáng lập nữa. Vì vậy, có thể dẫn đến việc dễ bị thâu tóm bởi các công ty khác.

Chi phí để phát hành cổ phiếu IPO là khá tốn kém và mất thời gian. Đặc biệt đối với các doanh nghiệp càng lớn thì khoản chi phí này sẽ càng cao. Một số doanh nghiệp phải mất khoản từ 1 đến 2 năm để chuẩn bị cho hoạt động IPO này

Để thực hiện kế hoạch IPO doanh nghiệp cần phải có thời gian và nhân lực chuyên môn để có thể quản lý là theo dõi các số liệu trong báo cáo tài chính.

Bên cạnh đó, mỗi năm công ty cần phải chi thêm một số khoản chi phí khác như chi phí hoàn thành các tài liệu để nộp cho cơ quan quản lý nhà nước về sàn chứng khoán, chi phí kiểm toán dành cho các báo cáo tài chính và chi phí để công bố các thông tin định kỳ.

Điều kiện và thủ tục đăng ký để công ty chào bán cổ phiếu IPO

Để được phát hành IPO các công ty cần phải đảm bảo có uy tín, nguồn vốn tài chính ổn định và danh tiếng trong lĩnh vực kinh doanh. Việc đưa cổ phần lên sàn chứng khoán đòi hỏi công ty phải có những chiến lược cụ thể vì khi đưa ra quyết định này có thể gây thay đổi lớn trong bộ máy vận hành của công ty.

Dựa vào Luật Doanh nghiệp năm 2020 và Luật Chứng khoán năm 2019 mà ta có những điều kiện và thủ tục đăng ký để công ty chào bán cổ phiếu IPO như sau:

Để phát hành cổ phiếu IPO doanh nghiệp cần thỏa các điều kiện sau:

Vốn điều lệ thực góp phải lớn hơn 30 tỷ vnd, tính theo giá trị sổ sách kế toán.
Thời gian hoạt động của công ty phải trên 2 năm liên tục có lãi và không bị lỗ lũy kế trước khi chào bán cổ phiếu công khai tính đến năm chào bán cổ phiếu.
Có phương án phát hành cổ phiếu, phương án sử dụng vốn sau khi thu về từ đợt IPO và được Đại hội cổ đông thông qua.
Tối thiểu phải có 15% số cổ phiếu được quyền biểu quyết phải được bán cho 100 nhà đầu tư không phải là đại cổ đông
Các cổ đông lớn của công ty trước khi phát hành cổ phiếu IPO phải cam kết nắm giữ tối thiểu 20% vốn điều lệ của công ty phát hành ít nhất 1 năm tính từ ngày kết thúc đợt chào bán.
Tổ chức phát hành phải đủ hành vi dân sự, không được đang trong thời gian thi hành án, kết án, trong thời gian thụ lý hoặc chưa được xóa án tích.
Đã và đang trong tiến trình thực hiện cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch cổ phiếu trên hệ thống giao dịch chứng khoán sau khi đợt chào bán kết thúc.
Công ty phát hành phải mở tài khoản phong tỏa nhận tiền trong đợt chào bán lần đầu này.

Lưu ý: Việc phát hành cổ phiếu lần đầu ra công chúng phải được thực hiện thông qua các phương tiện thông tin đại chúng, phương tiện truyền thông, trong đó bao gồm cả Internet.

Thủ tục xin phát hành cổ phiếu IPO

Thủ tục để công ty thực hiện hồ sơ đăng ký phát hành cổ phiếu IPO bao gồm:

Giấy đăng ký chào bán lần đầu ra công chúng.
Bản cáo bạch
Điều lệ của công ty phát hành.
Quyết định thông qua của cổ đông xác nhận thông qua phương án phát hành, phương án sử dụng vốn thu được từ đợt chào bán, văn bản cam kết niêm yết hoặc đăng ký giao dịch thông qua hệ thống chứng khoán.
Văn bản cam kết đáp ứng điều kiện sau:

Tối thiểu phải có 15% số cổ phiếu được quyền biểu quyết phải được bán cho 100 nhà đầu tư không phải là đại cổ đông.

Tổ chức phát hành phải đủ hành vi dân sự, không được đang trong thời gian thi hành án, kết án, trong thời gian thụ lý hoặc chưa được xóa án tích.

Văn bản cam kết về việc các cổ đông lớn nắm giữ tối thiểu 20% vốn điều lệ của công ty ít nhất là 01 năm kể từ ngày kết thúc đợt chào bán cổ phiếu lần đầu.
Hợp đồng xác nhận tư vấn Hồ sơ đăng ký IPO với công ty chứng khoán;.
Văn bản xác nhận từ ngân hàng – nơi mở tài khoản phong tỏa nhận tiền mua cổ phiếu của công ty phát hành khi chào bán..
Cam kết bảo lãnh phát hành. (Nếu có)

Những lưu ý khi mua cổ phiếu IPO

Nghiên cứu kỹ càng bản cáo bạch của doanh nghiệp phát hành cổ phiếu IPO

Bản cáo bạch là thứ thể hiện rõ các thông tin về tình hình tài chính, hiệu quả kinh doanh và tài sản của doanh nghiệp. Vì vậy, việc nghiên cứu bản cáo bạch là rất cần thiết để xác định mức độ hiệu quả trong hoạt động của doanh nghiệp đó. Từ đó giúp nhà đầu tư ra quyết định có nên đầu tư vào công ty hay không.

Mặc dù vậy, các nhà đầu tư nên cân nhắc kỹ lưỡng và tỉnh táo lựa chọn trước khi quyết định. Bởi vì, doanh nghiệp là nơi xây dựng nên bản cáo bạch nên có khả năng việc một số thông tin được công bố sẽ không được chính xác hoàn toàn.

Tìm hiểu ngành hoạt động của công ty phát hành cổ phiếu IPO một cách khách quan.

Như đã đề cập ở trên, do bản cáo bạch có thể không chứa đựng tất cả thông tin như nhà đầu tư mong muốn. Nên bạn cần tìm hiểu thêm một số công ty ngoài ngành, công ty khác để nắm bắt tình hình kinh tế ở hiện tại.

Bên cạnh đó, nhà đầu tư cần tìm hiểu thêm về các đối thủ cạnh tranh và các thông tin của doanh nghiệp cùng ngành đã được công bố trên các phương tiện truyền thông trong những năm gần đó để tham khảo thêm tình hình ngành.

Nên chọn các công ty sử dụng dịch vụ tư vấn chất lượng, có danh tiếng trong ngành.

Nhà đầu tư có thể giảm thiểu rủi ro cho số vốn của mình bằng cách ưu tiên lựa chọn đầu tư vào các công ty sử dụng dịch vụ tư vấn chất lượng và danh tiếng. Bởi vì, so với nhiều công ty chứng khoán chưa có thương hiệu hoặc mới thành lập thì các công ty uy tín sẽ an toàn và minh bạch hơn.

Biết kiên nhẫn chờ thời cơ và tiếp nhận thông tin một cách nhanh nhạy, chủ động.

Dù đầu tư bất kỳ hình thức nào không chỉ riêng hoạt động mua IPO, để không bị những biến động ảo thao túng thì các nhà đầu tư cũng nên chủ động về các kiến thức và thông tin trên thị trường. Trong trường hợp đã phân tích thành công và nhận định đây là cổ phiếu tốt thì nhà đầu tư nên kiên nhẫn chờ đợi. Từ đó đem lại cho các nhà đầu tư lợi nhuận cao hơn so với dự định.

Các lưu ý khác khi mua cổ phiếu IPO

Ngoài những lưu ý nêu trên thì những người mua cổ phiếu IPO, đặc biệt là những nhà đầu tư tham gia thị trường này lần đầu cần lưu ý thêm các điểm sau:

Để có thể dễ dàng chỉnh sửa các thông tin cần thiết, trước khi kết thúc thời gian phát hành nhà đầu tư nên hoàn tất quá trình đăng ký mua IPO.

Loại cổ phiếu này có thể được chuyển nhượng với một số lượng nhất định.

Đối với những doanh nghiệp mới thành lập và chưa có sự ổn định trong quy mô kinh doanh, bạn nên hạn chế và cân nhắc một cách kỹ lưỡng trước khi đầu tư.

Để hiểu rõ hơn về quy trình và các thông tin liên quan đến IPO nhà đầu tư có thể nhờ đến sự tư vấn từ các chuyên gia hay chuyên viên tư vấn tại các công ty chứng khoán.

Một số phi vụ cổ phiếu IPO nổi tiếng tại Việt Nam và thế giới

Phi vụ IPO tại Việt Nam:

Cổ phiếu Vietjet Air (VJC): vào ngày 28/2/2017, cổ phiếu VJC IPO trên sàn HSX với tổng giá trị 164 triệu USD. Tạp chí tài chính Châu Á (Finance Asia) vinh danh VJC là công ty có đợt IPO thành công nhất Việt Nam năm 2017. Hiện tại, VJC đang nằm trong nhóm chỉ số VN30 với giá khoảng 129.000 VNĐ/cổ phiếu.

Cổ phiếu Vinhomes (VHM): vào ngày 18/5/2018, cổ phiếu Vinhomes IPO trên sàn HSX với khoảng 268 triệu cổ phiếu, đạt giá trị trên 30 nghìn tỷ VNĐ. Tạp chí Finance Asia đánh giá thương vụ IPO của Vinhomes là thương vụ thành công nhất Việt Nam. Hiện tại, VHM đang nằm trong nhóm chỉ số VN30 với giá khoảng 80.000 VNĐ/cổ phiếu.

Phi vụ IPO tại nước ngoài:

Visa Inc (V): 18/03/2008 Visa IPO trên sàn NYSE, Mỹ thu về 17,9 tỷ USD trong ngày đầu phát hành. Visa được coi là thương vụ IPO lớn nhất trong lịch sử lúc đó.

Facebook (FB): 18/05/2021 Facebook IPO trên sàn Nasdaq, Mỹ với vốn hóa thị trường khoảng 90 tỷ USD. FB được đánh là cổ phiếu IPO lớn nhất trong ngành công nghệ và một trong những IPO lớn nhất trong lịch sử Internet. Hiện nay, FB đã có vốn hóa trên 1 nghìn tỷ USD và trong top 10 công ty có vốn hóa lớn nhất tại Mỹ.

Kinh nghiệm dành cho các nhà đầu tư khi đầu tư vào cổ phiếu IPO

Để phân tích về các nguyên tắc và kỹ thuật của một đợt phát hành IPO là khá khó. Ngay sau khi các công ty đăng ký hồ sơ phát hành cổ phiếu IPO, các nhà đầu tư có thể nghiên cứu các tin tức như báo cáo tình hình tài chính của công ty đó. Từ đó, có thể lấy được rất nhiều thông tin hữu ích cho việc đánh giá thị trường cũng như đầu tư cho nhà đầu tư.

Đội ngũ quản lý, chất lượng người bảo lãnh phát hành và các chi tiết cụ thể khác liên quan đến thương vụ là những lưu ý mà các nhà đầu tư nên đặc biệt chú ý đến trong quá trình khi nghiên cứu đầu tư. Thông thường, các đợt phát hành cổ phiếu IPO thành công sẽ được hỗ trợ từ các ngân ngân hàng đầu tư lớn và có khả năng quảng bá tốt.

Tóm lại, để đánh giá cổ phiếu IPO cần rất nhiều yếu tố khác nhau. Vì vậy, để các nhà đầu tư có thể đánh giá và ước lượng được mức giá chào bán tốt, tiềm năng thì cần phải cập nhật, theo dõi các thông tin liên quan đến công ty mình định đầu tư liên tục và chi tiết.

Trên đây chính là những thông tin cơ bản mà Ysedu chia sẻ để trả lời cho câu hỏi IPO là gì? dành cho người mới bắt đầu tìm hiểu về cổ phiếu và thị trường chứng khoán. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn các kiến thức hữu ích. Chúc bạn đầu tư thành công!

Bài trước:

Chứng khoán là gì ? Những điều cần biết về Thị trường Chứng khoán

Bài tiếp:

VN-Index là gì? Tất tần tật về Chỉ số VN-Index